Al bijna anderhalf jaar trekken Tila, Inge-Jo, John en Jayant met elkaar op in het project Luisterkracht bij Stichting voor Stad en Kerk Den Haag (Stek). Ze delen hun levensverhaal met elkaar, maar ook met ambtenaren en politici. Inge-Jo: “Ik heb heel wat meegemaakt in mijn leven, nu kan ik wat voor anderen betekenen. Dat is mijn drive.”Luisteren, respect en wederzijds vertrouwen zijn de uitgangspunten van Luisterkracht. Het eerste jaar hebben in Den Haag een groep ervaringsdeskundigen, waaronder Tila, Inge-Jo, John en Jayant, gebouwd aan vertrouwen met elkaar. Ze deelden hun eigen verhaal én luisterden naar de verhalen van de ander. In juni sloten een aantal ‘mensen met invloed’ bij de groep aan.

Nog nooit zo open
Waarom doe je mee met Luisterkracht? Tila: “In het begin vond ik het spannend om met Luisterkracht mee te doen, maar na de tweede of derde keer voelde ik me gelijk thuis. Er is zoveel gebeurd in mijn leven dat ik mensen niet snel vertrouw. Maar de mensen hier, die kan ik wel vertrouwen, dit zijn mijn mensen.” Ze vindt het belangrijk om haar verhaal te doen. “Misschien kunnen anderen leren van mijn ervaringen.” Ook Inge-Jo, die actief werd bij Stek toen ze naast de Lukaskerk kwam wonen, vertelt dat ook haar vertrouwen in andere mensen behoorlijk kapot is gemaakt. “Iedereen in deze groep heeft akelige dingen meegemaakt, ik ook, maar dat maakt mij ook sterk. Ik ben geen zwak poppetje.”

Voor John was het niet vanzelfsprekend om met Luisterkracht mee te doen. “Ik ben opgevoed met het idee: als je niets te melden hebt, dan moet je gewoon je mond houden.” Sinds hij een hersenbloeding heeft gehad, ervaart hij hoe het is om in een hokje te worden gestopt. “Ik had het gevoel dat de mensen om mij heen mij als tweederangsburger zagen, alsof het al met me was gedaan, ik niets meer kon. Dat deed heel veel pijn.” Bij Luisterkracht kon hij zich voor het eerst kwetsbaar opstellen. “Ik heb bepaalde problemen, maar kwam er hier achter dat andere mensen nog veel ergere, nog diepere emoties hadden. In de 59 jaar dat ik leef heb ik nog nooit met mensen gepraat die zo open zijn als in deze groep. Ik heb echt geleerd om naar anderen te luisteren. Toen begreep ik opeens wat ‘Luisterkracht’ betekent.”

Niet makkelijk
Jayant woont al 24 jaar in Nederland als ongedocumenteerde migrant, terwijl hij daarvoor wel de Nederlandse nationaliteit had. “Tijdens de Surinaamse onafhankelijkheid mochten mensen kiezen of ze Nederlander wilden blijven, of Surinaams wilden worden. Ik was te jong om voor mezelf te beslissen, daarom is door iemand anders de keuze gemaakt om mijn Nederlandse nationaliteit af te nemen.”

Jayant: “Ik vind het niet makkelijk om te vertellen dat ik ongedocumenteerd bent, het is niet iets dat je zomaar met anderen deelt. Als ongedocumenteerde kan ik niet werken, ik kan geen huis huren, geen bankrekening afsluiten, ik word als illegaal gezien in Nederland. Het liefst praat ik er niet over. Omdat ik nu meedoe aan Luisterkracht moet ik mezelf openstellen. Dat voelt soms kwetsbaar. Maar ik denk ook: als ik hierover niet praat, mijn verhaal niet deel, dan worden er ook geen stappen ondernomen. Je bereikt je doel niet door stil te blijven.”

Een soort familie
Wat is de kracht van Luisterkracht? John: “Acceptatie is heel belangrijk in deze groep. Wie je bent, zo mag je zijn. We maken elkaar nooit belachelijk, we lachen elkaar niet uit. Het klinkt heel raar, maar het is net een soort familie voor me. Deze mensen zijn heel belangrijk voor mij geworden.” Ook Tila en Inge-Jo knikken instemmend. Jayant vult aan: “Iedereen in deze groep heeft wat meegemaakt in zijn of haar leven. Luisterkracht helpt mij sowieso, omdat er mensen zijn die naar mij luisteren.”

Inge-Jo: “Ik heb in mijn leven altijd gehoord dat ik dingen niet goed genoeg deed, dat ik niet goed genoeg was. De groep van Luisterkracht heeft me doen realiseren: ik was al die tijd gewoon mezelf. En ik mag gewoon anders zijn, dat wordt steeds duidelijker. Dat vind ik een hele geruststelling. Ik hoef niet alleen ja en amen te zeggen. Ik kan nu ook iets betekenen voor anderen. Dat is nieuw.” Tila vult zachtjes aan: “Ja.”

Inge-Jo gaat verder: “Het is soms heftig om verhalen te delen, maar als je zoveel hebt meegemaakt, dan maakt het je ook krachtiger. Zeker naarmate je wat ouder wordt. Er zijn zoveel mensen op deze wereld die problemen hebben, en je kan het niet allemaal op je schouders dragen. Daarom is het zo fijn als je anderen kunt helpen. Niet vanuit haat of onmacht, maar juist vanuit je eigen kracht.”

Zwanger en op straat
In juni sloten verschillende ‘mensen met invloed’, waaronder lokale politici, beleidsmedewerkers, leidinggevenden bij de politie en mensen uit het bedrijfsleven aan bij de groep ervaringsdeskundigen. John vertelt: “In het begin hadden wij het woord ‘invloed’ verkeerd begrepen. Want het is niet zo dat deze mensen hier invloed op ons hebben. Eigenlijk zijn wij degenen met invloed. Zij zijn alleen de luisteraar. Het viel mij op dat er heel veel dingen waren die ze niet wisten. Dingen die in het echte leven gebeuren, maar die ze niet wisten.” Inge-Jo vult aan: “Ze wisten bijvoorbeeld niet dat er in deze wijk mensen rondlopen op hun blote voeten, ook in de winter, omdat ze geen schoenen hebben.”

Het verhaal van Tila is ook een voorbeeld van een situatie die, volgens het boekje, niet zou horen te bestaan. “Ik was dakloos en zwanger,” deelt Tila, “ze wisten helemaal niet dat zoiets bestond. Toen ik in de groep mijn verhaal deelde heb ik er niet eens bij verteld dat het vroor terwijl ik op straat lag te slapen, gewoon hier in Den Haag. Met m’n jas over me heen, een tas onder m’n hoofd, zo lag ik te slapen. Terwijl het buiten -9 was.”

John: “De verbazing op hun gezicht was heel duidelijk te lezen.”

Samen verder komen
Wat hopen de deelnemers voor de toekomst? “Ik heb geen verwachtingen,” deelt Inge-Jo. “Ik ben geen baas, geen juffrouw, ik wil juist af van het idee: ‘Jij moet dit doen, want ik geef jou dat.” Ze vindt het juist belangrijk dat mensen zélf door de verhalen in Luisterkracht geraakt worden. “Ik wil het zíén. Zien dat ze veranderd worden.”

Toch heeft Inge-Jo misschien wel een wens voor de toekomst: “Ik zou het mooi vinden als Luisterkracht overal in Nederland zou bestaan. Dat meer mensen samen verder komen.”

John vult aan: “Eigenlijk zou ik willen dat Luisterkracht helemaal niet meer hoeft te bestaan, dat mensen gewoon met elkaar leren te praten. Dat zou veel belangrijker zijn. Dat mensen elkaar veel meer accepteren. Als mensen vragen ‘Welke opleiding doe je?’, dat ze niet reageren met: ‘Oh, doe je alleen LBO? Nou dan tel je niet mee.” Of: “Ben je werkloos? Nou doei hoor.”
Tila: “Vooroordelen hè.”
John: “Die moeten we gewoon weglaten.”
Tila: “Gewoon tegen elkaar zeggen: ‘Wat fijn dat je er bent.’”

Over Luisterkracht
In het project Luisterkracht deelt een groep ‘mensen met ervaringskennis’ hun ervaring, wijsheid, vragen en knelpunten met elkaar en met een aantal ‘mensen met beslissingsmacht’. Centraal hierin is dat er een gezamenlijke vertrouwensband wordt opgebouwd, dat er geluisterd wordt naar het verhaal van ervaringsdeskundigen en dat zij zeggenschap hebben in de oplossingen voor problemen waar zij mee te kampen hebben.

In 2022 begon Luisterkracht in Den Haag, afgelopen zomer sloten de mensen met beslissingsmacht aan bij de groep ervaringsdeskundigen. Coördinator Jannet van der Spek deelt: “Ik zie dat het delen van hun ervaringen de deelnemers veel zelfvertrouwen heeft gegeven. Het heeft ze in hun kracht gezet. Belangrijk daarin is juist het doel, de ambitie, het samen werken aan een andere samenleving.”