“De kern van ons werk is de overtuiging dat iedereen er mag zijn, dat iedereen op zijn of haar manier kan bijdragen. Dat is de onderliggende drijfveer om ook kwetsbare vrijwilligers mee te laten helpen”, concludeert workshopleider Bart Eigeman. Op 7 oktober gaf hij namens Netwerk DAK een online workshop over de handreiking ‘Samen bouwen aan een dak, werken met kwetsbare vrijwilligers’ voor het Fonds Franciscus.

Workshopleider Bart Eigeman

Samen bouwen aan een veilige plek, dat is een kernwaarde in inloophuizen en bij het buurtpastoraat en straatpastoraat. En ieder mens draagt hieraan bij op een manier die bij hem of haar past. Het inzetten van vrijwilligers in een kwetsbare maatschappelijke positie hierbij vraagt bijzondere aandacht. De ervaring leert dat er steeds meer vrijwilligers zijn die begeleiding nodig hebben. Met de corona-maatregelen wordt het alleen maar lastiger om kwetsbare vrijwilligers een rol te geven. Hoe houd je in tijden van corona verbinding met je doelgroep en met kwetsbare vrijwilligers?

In de handreiking vind je ervaringen, dilemma’s en reflectie op het werken met vrijwilligers in een kwetsbare maatschappelijke positie. Het delen van ervaringen staat ook tijdens deze workshop centraal. Aan de workshop, in het kader van de uitwisseling van Fonds Franciscus, doen 11 deelnemers mee van verschillende inloophuizen. Op hun eigen manier werken zij allemaal met kwetsbare vrijwilligers. Vaak zijn dit mensen die eerst als gast bij een inloophuis terecht konden en langzaamaan meer verantwoordelijkheden op zich nemen. Soms gaat dit mis.

“Wij hebben een hardwerkende dame die het liefst twee diensten per week draait. Totdat het haar opeens te veel werd. Ze was helemaal overprikkeld, verstopte zich in de kast, kon het allemaal niet aan”, vertelt één van de coördinatoren tijdens de workshop. “Nu heb ik met haar afgesproken om voor elke dienst even samen te praten en te kijken waar ze tegenaan loopt.”

Uitdagingen
Waarom zou je kwetsbare vrijwilligers laten meewerken? “Ik besteed veel meer tijd en energie aan kwetsbare vrijwilligers”, vult een andere coördinator aan. “Voortdurend de vinger aan de pols houden, vragen hoe het gaat. Maar dat is het allemaal waard. Je ziet dat mensen een enorm gevoel van eigenwaarde krijgen als ze mogen meehelpen.” Eén van de uitdagingen is om in te schatten wat iemand wel en niet kan. “Je wilt niet betuttelen, maar ook niet overvragen”, vat een deelnemer het samen. Ze vindt het een verademing om te horen dat andere inloophuizen ook zoekende zijn naar wat ze wel en niet van vrijwilligers kunnen vragen.

Ten tijde van corona dient zich een nieuwe uitdaging aan. Hoe ga je om met vrijwilligers die in de risicogroep van Covid-19 vallen? Vrijwilligers die door het coronavirus niet naar het inloophuis mogen komen en dit heel erg missen. Daarnaast komt het vaak voor dat dragende vrijwilligers te oud worden om de werkzaamheden te blijven doen die ze altijd deden. “Dat is een geleidelijk proces”, vertelt een coördinator die hier veel ervaring mee heeft. “Een lastig proces ook. Je moet blijven kijken en stimuleren wat mensen nog kunnen doen. En vragen: als je je oude werkzaamheden niet kan voortzetten, wat zou je dan nog meer leuk vinden om te doen?”

Wederkerig
Volgens workshopleider Bart Eigeman is het belangrijk om als inloophuis steeds terug te keren naar je drijfveren en motivatie. “Er zijn onderliggende redenen en waarden om iedereen te laten bijdragen”, vertelt hij. “Het inzetten van kwetsbare vrijwilligers raakt aan de kern van het ideaal: iedereen mag er zijn en iedereen kan op zijn of haar manier bijdragen. Keer op keer proberen we dat, en als het dan niet lukt, dan is dat ook niet erg. Dan zoeken we gewoon naar iets anders. Je kunt kwetsbare vrijwilligers bijvoorbeeld samen laten werken met een maatje. Ook betaalde coördinatoren kunnen heel veel leren van werken met kwetsbare vrijwilligers. Bijvoorbeeld doordat ze worden geconfronteerd met hun eigen ongeduld.”
Daarnaast, vertelt Bart, kan het coördinatoren enorm helpen om te bedenken dat we niet alleen voor onze doelgroep werken, voor daklozen of vluchtelingen, maar dat de dienst wederkerig is. Ook voor de vrijwilligers betekent het inloophuis enorm veel. “Durf te benoemen dat deze wederkerigheid ook vrijwilligers, betaalde coördinatoren en bestuursleden betreft.”

Alle deelnemers zijn het met elkaar eens: werken met vrijwilligers in een kwetsbare maatschappelijke positie vraagt soms meer tijd, zorg en aandacht, maar het is de extra moeite zeker waard. Iedereen verdient het om mee te doen, te groeien en zich te realiseren: dit kan ik gewoon!

Download de handreiking ‘Samen bouwen aan een dak, werken met kwetsbare vrijwilligers’ hier.

gepubliceerd: 8 oktober 2020