Jonneke Klomp, inloophuis Domino in Gouda

Wat is sociale veiligheid?

“Ik vond sociale veiligheid eigenlijk maar een abstract, hip begrip. Tijdens de training ‘sociale veiligheid’ is dat veel concreter geworden. Het kan zijn dat jij iets ervaart wat de ander niet zo bedoelt. Het wordt sociaal onveilig als jij iets ervaart op een onprettige manier en het gevoel hebt dat je er niets van kunt zeggen. Dat is voor mij de kern van sociale onveiligheid en die geldt voor iedereen. Bezoekers, gastmensen, keukenploeg, bestuursleden en betaalde krachten.

Enerzijds gaat sociale veiligheid over de officiële kant van wat geregeld moet zijn: gedrags- of huisregels, een meldprocedure met klachtenregeling, een vertrouwenspersoon en hoe je omgaat met nieuwe mensen. Het is belangrijk om dit in orde te maken, zodat het er is op het moment dat het nodig is. Maar je hoopt eigenlijk dat het nooit nodig is. Anderzijds gaat het om: hoe zorg je ervoor dat het gesprek gevoerd kan worden. Dat iemand zich veilig genoeg voelt om te zeggen: ‘Ik vind dit niet prettig’. Welke randvoorwaarden of cultuur is nodig zodat iedereen gezien wordt. En hoe wordt dit ingebed in een organisatie?”

Welke thema’s spelen er bij jullie?

“Sociale veiligheid raakt aan allerlei situaties die we in de dagelijkse praktijk tegenkomen. Bijvoorbeeld: hoe ga je om met bezoekers die het gesprek overnemen en daarmee de sfeer in de huiskamer bepalen. Of: we willen graag geen vaste plekken tijdens de maaltijd, om ook nieuwe mee-eters te kunnen verwelkomen, maar iedereen zit zo graag op zijn eigen plek. Hoe ga je daar mee om zonder voor politieagent te moeten spelen?

Op aanraden van Netwerk DAK heb ik ook een bestuurslid gevraagd om aan te sluiten bij de training. Ook een andere collega ging mee. Dat was echt heel erg fijn. Op die manier ben je samen de kartrekkers en kun je dingen ook samen bespreken. We hebben nu dezelfde taal. Sociale veiligheid is ook een taak van het bestuur, niet alleen van de coördinatoren.”

Hoe nu verder?

“De volgende stap is om het thema sociale veiligheid breder in het inloophuis te brengen. Ten eerste bij de andere bestuursleden en bij de staf. Dat is een groep vrijwilligers die meehelpen om dingen te besluiten en die vanaf de werkvloer dingen organiseren. Wat mij zelf ook heel waardevol lijkt is om ook met bezoekers het gesprek aan te gaan. Om te vragen: hoe worden wij met zijn allen eigenaar van de afgesproken regels? Uit ervaring weet ik: als je in gesprek gaat met andere mensen, dan komen er vanzelf ideeën.”

Harri van de Ruitenbeek, Ubuntuhuis Utrecht

Waarom deed je mee met de training sociale veiligheid?

“Ik ben nieuw als coördinator in het Ubuntuhuis. Eén van de vragen waar ik mee zit, is het omgaan met bezoekers die een onprettige sfeer in de huiskamer creëren. Er zijn regelmatig spanningen in het inloophuis. Je veilig voelen, daarin een veilige omgeving creëren, dat vraagt wel wat. Daar moet je bewust mee omgaan. Wat doe je als één van de bezoekers ontploft? Of als er iemand met zware psychische problemen in de huiskamer komt? Laat je die dan altijd welkom zijn, of soms niet?

We willen er zijn voor iedereen, maar op een gegeven moment is het soms belangrijker om te zeggen: de veiligheid van de groep is belangrijker dan dat elke bezoeker altijd welkom is.”

Wat neem je mee uit de training?

“Ik vond het een verademing om te horen dat andere plekken hier ook mee zitten, dat je niet de enige bent. Het is een thema dat echt belangrijk is in het werk van inloophuizen. Het is prettig om van gedachten te kunnen wisselen met andere mensen. Ik heb in de training geleerd om af en toe toch voor de veiligheid van de groep te kiezen. De veiligheid en het gevoel van veiligheid van de groep als gemeenschap heeft dan voorrang op de bezoeker die zich op dan moment niet kan houden aan de informele gedragsregels van de gemeenschap. Soms betekent dat om iemand die de sfeer niet ten goede komt iets beter in de gaten te houden, of om op een gegeven moment te zeggen: ‘Sorry, maar misschien is het op dit moment even niet goed dat je hier bij ons bent’.

De volgende stap is dat we instructies en algemeen beleid op papier gaan zetten, als richtlijn voor vrijwilligers en stagiaires. Waar trekken we grenzen, hoe reageren we in bepaalde situaties. Dat brengt duidelijkheid.”

Cursus ‘Sociale veiligheid’

Een veilige sfeer in je inloophuis is de basis van alles. Welke concrete stappen kun je zelf zetten? Op 28 oktober start er een nieuwe ronde van de cursus ‘Sociale veiligheid’. Aanvullend op deze cursus kun je via Netwerk DAK een vertrouwenspersoon regelen en coaching, advies en bijscholing aanvragen.

Aanmelden kan hier, stuur voor meer informatie een bericht naar Naomi van Berkel.