Wat betekent ‘zelfzorg’ in ons werkveld?
Christiane: “Zelfzorg is in het presentiewerk een ingewikkeld begrip. Vaak wordt de term immers gebruikt in de zin: je moet zelf goede grenzen stellen, zelf nee durven zeggen. Terwijl het niet alleen met een individu, maar ook met de context te maken heeft. Het is verleidelijk om de overbelasting van praktijkwerkers als een individueel probleem te gaan zien. Praktijkwerkers horen het ook vaak: “Let goed op jezelf”. Maar deze reactie is vaak niet fair.”

Gevoed blijven in het werk
We zien dat steeds meer praktijkmedewerkers in het diaconale veld zich overbelast voelen. Het aantal mensen dat uitvalt of het werk verlaat, is zorgwekkend. Dat is niet vreemd, meent Christiane. Want relationeel werken brengt uitdagingen met zich mee. Christiane: “Acht jaar geleden raakte ik in mijn werk als predikante zelf burn-out. Ik merkte in dat proces dat precies die dingen die mij voedden, ook de dingen waren die het werk zwaar en belastend maakten. Zelfzorg is dus geen kwestie van ‘gewoon dit en dat laten vallen.’ Het zit ook precies in de dingen die goed zijn. Hoe zorg je dat je, in dit kostbare en mooie werk, gevoed blijft en je niet leeg laat trekken.

Afstand en nabijheid
Welke vragen ziet Christiane in de praktijk voorbijkomen? “Ik zie bijvoorbeeld dat beroepskrachten te maken krijgen met de vraag: hoe balanceer ik tussen afstand en nabijheid? De nabijheid die er in het presentiewerk is, maakt het werk heel rijk. Maar het steeds blijven balanceren tussen afstand en nabijheid kan ook belastend zijn. Hoe dichtbij laat je mensen komen? Hoe kun je op een verbonden manier ook ‘nee’ zeggen? Hoe bereikbaar ben je? Op dit soort vragen kun je heel makkelijke antwoorden bedenken. Bijvoorbeeld dat je je werktelefoon uit zet als je vrij bent. Tegelijkertijd is het maar de vraag in hoeverre zo’n antwoord helpt. Soms is zo’n antwoord te simpel en doet geen recht aan de complexiteit van het werk. Dan wordt het al snel een te makkelijk ‘houd maar afstand’-verhaal.

Supervisie
Begin dit jaar startte Christiane de eerste ronde van een Supervisorische Training rond zelfzorg. In september gaat een nieuwe groep van start. “Zelfzorg is geen trucje dat je kunt aanleren,” meent Christiane. “Het doet geen recht aan de eigenheid van het werkveld als er een expert komt die ‘wel even gaat vertellen wat je moet doen.’”

Wat doet ze dan wel tijdens de training? “In de bijeenkomsten nemen we een kleine ervaring waarvan je zelf merkt: ‘Dit trekt mij leeg’, of juist: ‘Dit voedt mij.’ Dit moment gebruiken we om te reflecteren. Hoe sta je in dat moment als mens, inclusief je lijf, de deskundigheid die je hebt, je emoties, je geschiedenis? Misschien ook de beschadigingen die je in je leven hebt opgelopen, de visie en missie die je hebt, waarvoor je je bed uitkomt.

Een heel klein momentje – iemand die in een gesprek van twee minuten boos wegloopt bijvoorbeeld – kan raken aan alle grote thema’s in je leven. Door met elkaar op deze manier te reflecteren kun je ook ontdekken: ik deed nou wel dit, maar als ik kijk naar wat mij ten diepste bezighoudt, had ik eigenlijk iets anders willen doen.

Tijdens de supervisie stellen deelnemers in de groep elkaar dit soort vragen. Op die manier leer je uiteindelijk ook jezelf deze vragen te stellen. Het doel is dat je je eigen supervisor wordt: dat je dit reflectieproces ook in jezelf kan begeleiden.”

Lessons learned
Netwerk DAK wil de de lessons learned van deze training als uitgangspunt gebruiken om meer ondersteuningsmogelijkheden te ontwikkelen voor medewerkers van inloophuizen en straatpastoraat. Christiane: “We vinden het hierin belangrijk dat de deelnemers aan de supervisie zelf mede-eigenaar blijven van het onderzoek. Wie dat wil kan gedurende het hele proces betrokken blijven. Het is een zoektocht die we samen moeten voeren.”

De volgende ronde van de Supervisorische Training ‘Zelfzorg’ gaat op donderdag 19 september (groep 1) of maandag 23 september (groep 2) van start.

Zie voor meer informatie de informatiebrochure of kijk op netwerkdak.nl/cursusaanbod